Wielki Przegląd Polskich Zespołów i Wykonawców Szanty – część 1

Nadszedł czas, aby wszyscy szantomaniacy poznali twórców polskiej muzyki żeglarskiej na przestrzeni lat. Wierzymy, że ten przegląd przyczyni się do pogłębienia pasji do piosenki żeglarskiej u jej miłośników i zachęci laików do zapoznania się z muzyką morza. Chcemy, aby polscy artyści nie byli zapomniani i będziemy niezmiernie szczęśliwi, jeśli zainspirujemy kolejnych utalentowanych muzyków do wyrażania siebie w tym gatunku muzyki.
Rozwój i rozkwit polskich szant rozpoczął się w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych poprzedniego wieku i właśnie od tamtego okresu zaczniemy nas przegląd.

REFPATENT

Zespół ten uważany jest za pierwszą grupę grającą muzykę szanty w Polsce. Działali głównie w drugiej połowie lat siedemdziesiątych, a do członków grupy należeli między innymi Jerzy Rogacki oraz Zbigniew Zakrzewski. REFPATENT grał pieśni morskie, które były przede wszystkim tłumaczeniami lub opracowaniami tradycyjnych melodii z Irlandii, Szkocji i Anglii.
Zespół wykonywał między innymi, takie szanty jak: „Syrena”, „Niech zabrzmi pień” oraz „Pożegnanie Liverpoolu”.

SHANTYMEN – FOLK-SHANTY GROUP

Grupa wokalno-instrumentalna zapisała się na dobre na łamach historii polskiej muzyki szanty. Są popularni w Polsce jak i zagranicą. Słyną z bycia „zwierzętami estrady”, publiczność uwielbia, kiedy muzycy zapraszają uczestników koncertów do wspólnego śpiewania. Pierwotnie zajmowali się śpiewaniem muzyki szantowej w wersji a capella, a dzisiaj grają nawet żywiołowe utwory irlandzkie. Członkowie zespołu są przede wszystkim autentyczni, gdyż każdy z nich zajmuje się żeglarstwem. Pasja do przebywania na pokładzie jachtu owocuje w barwnych scenografiach, upodabniających scenę do starego żaglowca.
Zespół Shantymen osiągnął wiele. Przede wszystkim rozpoznawalność w kraju, jak i poza granicami Polski. Może też się szczycić zdobyciem dwukrotnie Grand Prix na festiwalach w Niemczech, a także wielokrotnym otrzymanie laurów na krakowskich festiwalach „Shanties”.
Można powiedzieć, że geneza zespołu sięga 1979r., kiedy Tomasz Misztal wybrał się na wakacje do Rucianego i zafascynował się żeglarstwem. Po powrocie Tomasz zaraził swoją pasją przyjaciół, co finalnie zaowocowało powstaniem zespołu, w którego składzie oprócz Misztala byli Maciej Rysak i Artur Jackowski. Pierwszym osiągnięciem było wygranie Festiwalu Harcerskich Zespołów Artystycznych, a udział w rejsie żeglarskim z 11 Kraśnicką Żeglarską Drużyną Harcerską sprawił, że powstała 70 Lubelska Żeglarska Drużyna Harcerska. Dla zespołu ważnym rokiem był 1982, kiedy Tomasz i Artur w towarzystwie koleżanki Asi wzięli udział w I Harcerskich Warsztatach Kultury Marynistycznej w Kołobrzegu. Inspiracja filmem, poezją i fotografią związaną z żeglarstwem niezwykle wpłynęła na młodych muzyków. Od 1983r. brali udział w festiwalu „Shanties”, jako zespół SIEDEMDZIESIĄTKA i każdy kolejny rok przynosił im na nim coraz większe sukcesy. W 1984r. wydali pierwszą długogrającą płytę, pt. „Więcej Żagli”. Dopiero lata później, gdy zespół urósł w siłę, aby umiędzynarodowić nazwę zespołu, zmieniono ją na SHANTYMENA.
Do najbardziej rozpoznawalnych utworów granych przez zespół należą: „Rio Grande”, „Razem chłopcy”, „Paryżanin”, „Uderz w dzwon”, czy „Ballada o Kolumbie”.

STARE DZWONY

Legendarny zespół, którego geneza sięga roku 1982. Określany jest jednym z filarów polskiej sceny szantowej. Osiągnęli sukces, dzięki naturalności i łatwości nawiązywania kontaktu z publicznością. Poza festiwalowym dorobkiem, członkowie STARYCH DZWONÓW zasiadają w jury lub działają jako kierownicy artystyczni wydarzeń szantowych. Działają na rzecz popularyzacji muzyki morza, za co zostali wyróżnieni nagrodą specjalną w 2003r. przez Tygodnik Wybrzeże, w ramach „Rejsu Roku”. Ich programy radiowe i telewizyjne przyciągają, z biegiem czasu, coraz większą rzeszę ludzi, co dowodzi sukcesu ich misji. Jednym z takich przedsięwzięć był program „Opowieści wiatru i morza” wyemitowany przez TVP Polonia. Poruszał tematykę szeroko pojętego żeglarstwa, rozmawiano o szantach, epoce wielkich żaglowców i polskich portach.

RYCZĄCE DWUDZIESTKI

Od 1983r. RYCZĄCE DWUDZIESTKI tworzą muzykę folk oraz szanty. Zespół jest oryginalny, dzięki wypracowanemu nowemu stylowi śpiewania szant. Pochodzenie nazwy zespołu jest bardzo ciekawe. Pierwsza część nawiązuje do tzw. ryczących czterdziestek, czyli pasa wód oceanicznych, wzdłuż którego wieją stałe wiatry zachodnie. Natomiast część „DWUDZIESTKI” odnosi się do wieku członków zespołu w momencie powstania grupy.
Jak mówią o sobie same RYCZĄCE DWUDZIESTKI, od początku scenicznej przygody zespół miał wiele szczęścia. Grał na wszystkich znaczących festiwalach w Polsce i na świecie. Na razie nagrali aż trzynaście albumów, ale są podejrzenia, że zespół nie powiedział jeszcze ostatniego słowa. Ciekawą inicjatywą formacji było nagranie płyty „Rejs na Czystą Wyspę” przeznaczonej dla dzieci. Album stanowił wkład zespołu do akcji „Czysty Kraków”.

CZTERY REFY

CZTERY REFY to jeden z najważniejszych zespołów zajmujący się muzyką szanty, pieśniami żeglarskimi, wielorybniczymi, czy balladami rybackimi na terenie naszego kraju. Ich historia zaczęła się kształtować od 1985r.. Członkowie zespołu wywodzą się z Akademickiego Klubu Żeglarskiego w Łodzi i legendarnego zespołu REFPATENT. Już od samego początku działalności osiągali niewiarygodne sukcesy. Festiwal „Shanties” z 1986r. przyniósł im trzecie miejsce w kategorii szanty klasycznej i starej pieśni morskiej. CZTERY REFY były też inicjatorem Łódzkich Spotkań z Piosenką Żeglarską „Kubryk”.
Godny podziwu jest repertuar grupy liczący ponad 250 utworów. Niektóre z nich muzycy śpiewają w języku angielskim. Co ciekawe, zespół korzysta tylko z instrumentów akustycznych, preferują gitarę, mandolinę, skrzypce, drumle, flażolety, bodhran, czy anglo-koncertine. O znaczeniu zespołu świadczą liczne koncerty na za granicą, na przykład w Anglii, Szkocji, Holandii, Danii, Norwegii, Niemczech, Włoszech, a nawet USA. CZTERY REFY jako zespół wydał aż czternaście kaset, a potem repertuar nagrano też na piętnastu płytach CD.
Wspaniale jest wiedzieć, że pomimo upływu lat grupa nie zwalnia tempa i dalej koncertuje.

MECHANICY SHANTY

Członkowie zespołu specjalizują się w szantach i piosenkach żeglarskich, ale grają także muzykę country, a także wprowadzają melodie nawiązujące do irlandzkiego folku oraz muzyki bluegrass. Od 1985r., kiedy to zespół rozpoczął działalność, zawładnął scenami polskich i zagranicznych festiwali. „Shanties”, Bałtycki Festiwal Pieśni Morskiej w Gdyni, Festiwal Piosenki Morskiej Wiatrak w Świnoujściu oraz wydarzenia w Finlandii, Holandii, Szwecji, Niemczech i USA stanowią budzący szacunek dorobek zespołu.
Aktualnie w skład MECHANIKÓW SHANTY wchodzi sześciu mężczyzn: Andrzej Bernat, Henryk Czekała „Szkot”, Michał Karczewski, Jacek Ledworowski, Maciej Łuczak i Piotr Ruszkowski.
Na razie grupa wydała cztery albumy: „Mechanicy Shanty”, „Zapach lądu”, „Live’97”, oraz „W granicach folku”.

ZEJMAN & GARKUMPEL

Energia i dobry humor, tak można opisać występy tej grupy. Koval, czyli Mirek Kowalewski w 1985r. postanowił ziścić swoje marzenie o karierze muzycznej i założył duet razem z Romkiem Wojciechowskim. Pierwotnie mówiono na nich „Simon & Garfunkel”, ale mężczyźni sparafrazowali nazwę, do tej którą znamy obecnie.
Przez lata duet rósł w siłę i rozrosła się też liczba członków. Zespół ma na swoim koncie już ponad dwa tysiące koncertów i dwanaście płyt. Ich szantowe hity często są powszechnie znane przez miłośników szant, a inni artyści nie raz odtwarzają ich piosenki. Takie utwory jak „Samantha”, „Szanta dziewicy” oraz „Anioły i Żywioły” na każdym szantowym wydarzeniu porywają tłumy.

EKT – GDYNIA

Zespół należący do czołówki polskiej sceny muzyki szantowej. Początki formacji sięgają 1986r.. EKT zajmuje się przede wszystkim piosenką żeglarska, ale także gra piosenki turystyczne, ballady czy piosenki o tematyce piwnej. Zespół wyróżnia się na tle innych tym, że porywa do zabawy zarówno młodych jak i tych w sile wieku. Potrafią bowiem łączyć mocne rockowe brzmienia, z bardziej stonowanymi rytmami ballad.
EKT – GDYNIA najpierw kojarzony był głównie z piosenką turystyczną. Zdobywał wyróżnienia i nagrody na festiwalach, takich jak między innymi „WŁÓCZĘGA” w Zielonej Górze, łódzka „YAPA”, „BAZUNA”, a także „BAKCYNALIA” w Lublinie. Do dnia dzisiejszego, zespół występuje w szeregu festiwali muzyki szantowej, jak sławne „Shanties” oraz innych wydarzeniach we Wrocławiu, Giżycku, Katowicach, a nawet Toronto i Montrealu. Może się też pochwalić nagraniem teledysku dla TVP i niemieckiej telewizji ZDF.
„Ballada o żeglarzu”, „Morze, moje morze”, „Z Pacyfiku na Atlantyk”, „Już nie pływam” to jedne z wielu pozycji zespołu wartych przesłuchania.

PACKET i SMUGGLERS

O tych dwóch zespołach warto opowiedzieć wspólnie. Najpierw grupa ludzi związanych z morzem założyła formację PACKET, która w błyskawicznym tempie stała się legendarna. Było to w 1986r. Zespół zachwycał nietuzinkowymi kompozycjami będącymi połączeniem nieznanych dotychczas szantowych utworów z pięknymi tekstami Anny Peszkowskiej. Już rok po założeniu grupy PACKET wygrał krakowskie „Shanties”, a potem było tylko lepiej. W 1988r. wydali album „Fregata z Packet Line”. Niestety w 1989r. kierownik zespołu zadecydował o jego rozwiązaniu.
I tutaj pojawia się SMUGGLERS, będące kontynuacją PACKET. W lipcu 1989r. członkowie rodzimego zespołu założyli grupę zajmującą się muzyką szantową, ale w bardziej rockowej odsłonie. Ta innowacja niezwykle przypadła do gustu publiczności, co widać po licznych festiwalowych wyróżnieniach zespołu. W pewnym momencie SMUGGLERS zawiesiło działalność, ale już w 1995r. wrócili do gry, co niezmiernie ucieszyło publikę. Od tamtego czasu działają prężnie i możemy cieszyć się ich twórczością.

Podsumowanie części pierwszej.

Pierwszą część naszego przeglądu zamykamy w tym miejscu. Mamy nadzieję, że zasialiśmy w Was ziarenko ciekawości i z chęcią zapoznacie się muzyką zaprezentowanych zespołów. W następnej odsłonie przybliżymy Wam artystów, których historia miała swój początek w latach dziewięćdziesiątych. A wtedy to się działo!